RZECZPOSPOLITA OBOJGA NARODOW Srebrny Wiek Tom 1

“Czesc pierwsza trylogii „Rzeczpospolita Obojga Narodow” (opublikowana w 1967 roku) obejmuje niespelna 80 lat naszych dziejow, w tym pelna dramatyzmu historie kolejnych elekcji.
Srebrny wiek zaczyna opis okresu bezkrolewia po bezpotomnej smierci Zygmunta II Augusta (1572), konczacej rzady Jagiellonow. Po krotkim epizodzie Henryka III Walezego (1573-1574), dziesieciolecie panowania Stefana Batorego (1576-1586) wypelnily proby naprawy i umocnienia wladzy krolewskiej oraz wojny z Moskwa o Inflanty.
Jego nastepca, Zygmunt III Waza (1587-1632) – mecenas sztuki, gorliwy katolik, zwalczajacy reformacje – swymi pretensjami do tronu szwedzkiego doprowadzil Rzeczpospolita do dlugotrwalego konfliktu zbrojnego ze Szwecja; bez sukcesu zakonczyla sie proba osiagniecia tronu moskiewskiego (1609-1618), a takze wojny z Turcja (Cecora 1620, Chocim 1621).
Okres rzadow jego syna, Wladyslawa IV Wazy (1632-1648), Jasienica okresla jako „babie lato Rzeczypospolitej”. Polityke dynastyczna Wazow ocenia negatywnie: „Katastrofe przyniosly doktryny i ambicje ludzi, ktorzy […] tylko z tytulu prawa, lecz nie sercem, byli krolami Polski, wielkimi ksiazetami Litwy i Rusi”.